Hermeneutisch model

De theorie die ik ontvouw is geen religie, geen sluitend wetenschappelijk systeem en ook geen ideologisch manifest. Wat ik aanreik, is een hermeneutisch model, een interpretatiekader waarmee we als mens betekenis kunnen geven aan ons bestaan. Het is geen set van zekerheden, maar een manier van verstaan, een wijze van afstemmen op de betekenis die zich in de stroom van ervaring ontsluit. En juist dát ontbreekt in onze tijd.

We leven in een wereld die fundamenteel uit balans is geraakt. De klimaatcrisis, de ontzieling van het onderwijs, de polarisatie in de samenleving en de toenemende gevoelens van onthechting, zijn symptomen van een dieper probleem, namelijk het ontbreken van een gedeeld, zinvol wereldbeeld dat hoofd, hart en ziel met elkaar verbindt.

Tegen deze achtergrond ontwikkel ik een model dat zich niet onttrekt aan de werkelijkheid, maar er juist dieper mee verbonden is. Een model dat ruimte biedt aan het mysterie zonder vaag te worden en dat zoekt naar ordening zonder het onverklaarbare uit te sluiten. Een model dat – hoe paradoxaal ook – zowel gevoed wordt door intuïtie als geworteld blijft in kritische reflectie. Het vertrekt niet vanuit het ego, maar vanuit relatie en verbondenheid.

Bewustzijn als dragende grond

Centraal in dit model staat het idee van een universeel bewustzijn dat ten grondslag ligt aan ‘alles wat is’ en waarin ook wij geworteld zijn. Dit bewustzijn is geen externe kracht of entiteit, maar manifesteert zich voortdurend in onze ervaring, in onze verbondenheid en in onze intuïtie. Vanuit deze grond heb ik een bewustzijnsethiek ontwikkeld, die ons milder kan stemmen, doordat we beseffen dat ieder mens een tijdelijke verschijning is binnen dezelfde dragende orde. Het persoonlijke bewustzijn zie ik niet als iets dat door het brein wordt geproduceerd, maar als een tijdelijke modulatie van dit grotere veld. Het universele bewustzijn wekt in het brein een resonantie op, waardoor een getransformeerd persoonlijk bewustzijn ontstaat. Binnen deze resonantie tekent het leven zich af.

Daarnaast onderscheid ik het transcendente kennisdomein: een veld waarin kennis en informatie niet worden gegenereerd door het brein, maar waarin het brein functioneert als ontvanger. Vanuit dit domein wordt kennis ontsloten, wat een fundamenteel ander licht werpt op hoe leren zich voltrekt en hoe onderwijs vorm zou kunnen krijgen.

Deze visie impliceert dat wij als mensen niet afgescheiden zijn, maar ingebed in een groter geheel. We zijn geen losstaande eilandjes van bewustzijn, maar knooppunten in een veld van betekenisvolle verbondenheid. Dit beeld sluit nauw aan bij de eeuwenoude metafoor van het net van Indra, waarin elk knooppunt het geheel weerspiegelt en met alle andere knooppunten is verbonden.

Onze ervaring van bewustzijn is tijdelijk (zolang we leven) en persoonlijk, maar tegelijk ook geworteld in iets wat ons overstijgt en draagt. Hoewel dit universele veld zich onttrekt aan directe meting, laat het zich wel vermoeden, intuïtief aanvoelen en indirect benaderen. Denk aan momenten waarin een diepe innerlijke afstemming voelbaar is, aan bijna-doodervaringen of psychische anomalieën zoals bij bepaalde bewustzijnsstoornissen, aan mystieke ervaringen van eenheid, of aan de stille verwondering die ons kan overvallen bij het aanschouwen van de natuur. In al deze situaties lijkt de grens tussen het persoonlijke en het universele tijdelijk te vervagen, alsof een diepere werkelijkheid zich even openbaart in de ervaring.

Andere fundamentele uitgangspunten van dit model zijn de overtuiging dat de vrije wil, het ego en het hebben van controle, illusies zijn. Deze diepgewortelde aannames zijn in onze cultuur haast vanzelfsprekend geworden, maar belemmeren een werkelijk verstaan van onze verbondenheid. Pas wanneer we deze illusies durven loslaten, ontstaat er ruimte voor een dieper begrijpen van het leven zoals het zich aandient.

Betekenisvol model

Mijn model is zo ontworpen dat het niet alleen overtuigt als het leven vlekkeloos verloopt, maar juist betekenisvol blijft wanneer die helderheid verdwijnt. Het moet ruimte kunnen bieden aan zowel vreugde als wanhoop, aan inzicht én verwarring, aan wording én verlies. Het is geen systeem dat slechts standhoudt in tijden van voorspoed of intellectuele ordening, maar een interpretatiekader dat ook richting kan geven in momenten van crisis, verscheurdheid en existentiële onzekerheid.

Juist daarin ligt de noodzaak ervan. In een tijd waarin vaste grond vaak ontbreekt, waarin het bekende voortdurend verschuift, hebben we behoefte aan een wereldbeeld dat niet instort zodra het leven zich terugtrekt uit vermeende overzichtelijkheid en controle. Wat we nodig hebben is een raamwerk dat ervaring, bewustzijn en werkelijkheid op een dieper niveau met elkaar verweeft, ook wanneer het bestaan ons uitdaagt in zijn meest kwetsbare vorm.

Juist op het grensvlak van breekbaarheid en betekenis openbaart zich een fundamentele paradox: dat wat ons het diepst raakt, kan ook het meest openbaren. Verlies of existentiële verwarring zijn geen betekenisloze gebeurtenissen, maar momenten waarop we soms een glimp opvangen van de diepere essentie van ons bestaan. In de verstilling die volgt op ingrijpende levensgebeurtenissen kan zich iets tonen van het grotere veld waarin wij zijn ingebed, als een stille herinnering aan onze verbondenheid met het geheel.

Relevantie voor deze tijd

De implicaties van dit model reiken tot in de kern van hoe wij ons leven, onze samenleving en onze toekomst vormgeven. De relevantie ervan laat zich zien in drie belangrijke domeinen:

Natuur en ecologie.

Wanneer we de natuur niet langer beschouwen als een decor of hulpbron, maar als een manifestatie van hetzelfde bewustzijnsveld waarvan wij zelf deel uitmaken, verandert onze houding. Zorg voor de aarde wordt dan geen morele plicht, maar een vanzelfsprekend gevolg van verbondenheid. Wie de aarde schaadt, schaadt uiteindelijk zichzelf.

Medemenselijkheid en bewustzijnsethiek.

Als ieder mens verschijnt als een unieke expressie van een gedeeld bewustzijnsveld, dan volgt daaruit een ethiek van herkenning. Medemenselijkheid is geen plicht, maar een respons op inzicht. In de ander herkennen we iets van onszelf. In die herkenning ontstaat verantwoordelijkheid, niet uit schuld, maar uit verwantschap.

Onderwijs en zingeving.

Ons onderwijssysteem is teveel gericht geraakt op meten, beheersen en presteren. Steeds meer mensen ervaren een gemis aan bezieling en verbinding met wat werkelijk telt. Mijn model nodigt uit tot een ander perspectief waarin onderwijs wordt verstaan als ontvankelijk leren. Geen overdracht van feiten, maar een uitnodiging tot innerlijke afstemming. Leren wordt dan niet iets wat je doet, maar een innerlijk proces dat zich ontvouwt in momenten van verwondering en in de zoektocht naar betekenis.

Geen dogma, wel richting

Ik pretendeer niet dat mijn model de waarheid in pacht heeft. Wat ik ontwikkel is een oriëntatiekader dat zich laat bevragen, bijstellen en verrijken. Geen star systeem, maar een levende vorm van verstaan. Een benadering die ruimte biedt aan wetenschap én mystiek, aan rede én gevoel, aan het persoonlijke én het universele. Ik werk aan dit model vanuit een innerlijke noodzaak, omdat ik zie hoe velen de verbinding met zichzelf, met de wereld of met de zin van het bestaan, zijn kwijtgeraakt. En omdat ik denk dat een wereld waarin we ons verstaan in termen van resonantie, relatie en bewustzijn uitnodigt tot zachtheid, zorg en verbondenheid. Niet als dogma of geloof, maar als een verkenningstocht naar een innerlijk kompas dat richting kan geven aan het leven.

In mijn boek 'Universeel Bewustzijn - ontwaken uit de sluimer van vergetelheid' heb ik mijn ideeën hierover uitgebreid verwoord. Je kunt het voor €19,95 kopen via onderstaande link.

👉 https://www.boekenbestellen.nl/boek/universeel-bewustzijn-paperback/73291