Armageddon?

Leren we nou echt helemaal niets van onze geschiedenis? Hoe denkt de mens ooit in een hogere staat van bewustzijn te geraken als hij steeds dezelfde oorlogsretoriek blijft herhalen? Het lijkt wel alsof we vastzitten in een vicieuze cirkel van conflict en geweld, zonder ooit echt iets te leren van de verschrikkingen die het in het verleden heeft veroorzaakt.

De mondiale frustratie groeit. Hoe kan het dat leiders als Poetin, Trump en anderen, met hun onmiskenbare arrogantie en brute kracht de wereld proberen te onderwerpen aan hun eigen wil? Ze gebruiken militaire macht als hun belangrijkste instrument, niet schromend om geweld in te zetten om hun doelen te bereiken, zonder te denken aan de verwoestingen die dit teweegbrengt. De oorlog tussen Rusland en Oekraïne is daar een schrijnend voorbeeld van, maar het is slechts één van de vele conflicten die de wereld in haar greep houden. Het is alsof we geen stap verder komen, alsof de droom van een vreedzame wereld altijd buiten ons bereik blijft. De vraag die steeds harder klinkt: komen we ooit echt verder op weg naar die eeuwige vrede, of blijven we vastzitten in de vicieuze cirkel van geweld, waarin macht en intimidatie het hoogste woord voeren? Wat als we, in plaats van te blijven investeren in wapens en strijd, het concept van militaire druk eens uit de wereld bannen? Wat als we ons werkelijk laten inspireren door de grote denkers uit de geschiedenis en een pad vinden dat verder gaat dan conflicten en de voortdurende dreiging van oorlog?

Boeddha, Jezus, Gandhi en Mandela waren niet enkel spirituele leiders, maar ook pioniers van vreedzaam verzet en morele verandering. Ze deelden een overtuiging die vandaag de dag nog steeds niet genoeg gehoord wordt: geweld is nooit de oplossing voor conflicten. In plaats daarvan pleitten zij voor liefde, mededogen, vergeving en gerechtigheid als de sleutel tot een vreedzamere wereld. Deze morele leiders wijzen de mensheid een pad dat verder gaat dan de logica van militaire macht. In plaats van geweld als middel van invloed te gebruiken, leggen zij de nadruk op liefde, vergeving, innerlijke vrede en de ongekende kracht van de menselijke geest om conflicten vreedzaam op te lossen. Zou de wereld niet veel verder komen als deze principes werkelijk de basis zouden vormen van onze internationale betrekkingen?

Het is juist deze visie die ook John Rawls (1921-2002), een invloedrijke politieke filosoof, uitdraagt. Rawls stelde dat een rechtvaardige samenleving gebaseerd moet zijn op gelijkheid en respect voor de rechten van elk individu. Hij ontwikkelde het idee van de ‘oorspronkelijke positie’ en het ‘sluier van onwetendheid’, waarbij beslissingen over rechtvaardigheid genomen worden zonder dat men zich bewust is van zijn eigen positie in de samenleving. Het gaat erom wat eerlijk zou zijn voor iedereen, ongeacht status, vermogen of macht. Rawls breidt deze ideeën uit naar de internationale betrekkingen, waarbij hij stelt dat landen die zich houden aan de principes van rechtvaardigheid - zoals respect voor democratie en mensenrechten - zich zouden moeten verenigen in een wereldgemeenschap. Voor Rawls bestaat er een minimumnorm van rechtvaardigheid waaraan landen zich zouden moeten houden, zoals het respecteren van soevereiniteit en het recht van volkeren om zelf hun toekomst te bepalen. Als landen zich niet aan deze normen houden, kunnen ze worden uitgesloten van de internationale gemeenschap of onder druk worden gezet door diplomatie en economische maatregelen. In wezen pleit Rawls voor een wereld waarin rechtvaardigheid, gelijkheid en samenwerking de fundamenten zijn van een vreedzamere toekomst.

De situatie tussen Rusland en Oekraïne laat pijnlijk zien hoe de basisprincipes van rechtvaardigheid worden geschonden. Niet alleen door Rusland, maar ook door leiders zoals Trump. Zij bekommeren zich vaak niet om fundamentele normen van rechtvaardigheid, zoals het respecteren van soevereiniteit en mensenrechten, wanneer het hen slecht uitkomt. Volgens Rawls zouden landen die deze normen schenden, door de internationale gemeenschap geconfronteerd moeten worden. Niet met militaire macht, maar met vreedzame middelen die gericht zijn op correctie: economische sancties, diplomatieke isolatie en andere vormen van druk. Deze maatregelen kunnen de agressor ontmoedigen zonder de vicieuze cirkel van geweld te versterken. In plaats van te reageren met wapens, kan de wereld zich richten op de principes van rechtvaardigheid en vreedzaam verzet. Zo kan de agressie gestopt worden. De kracht van diplomatie en vreedzame samenwerking kan uiteindelijk meer bereiken dan militaire dreiging.

De Verenigde Naties (VN) werden opgericht om wereldvrede te bevorderen en conflicten te voorkomen, maar in de praktijk worstelt de VN vaak om deze ambitie te realiseren, vooral door het vetorecht in de Veiligheidsraad. Landen als de VS, Rusland en China blokkeren resoluties, zelfs als ze breed worden gesteund. Om effectiever te zijn, zou de VN het systeem van vetomacht moeten hervormen en zorgen voor een meer evenwichtige vertegenwoordiging van landen. Daarnaast zou de VN meer moeten investeren in vredeshandhaving die gericht is op het voorkomen van conflicten, door diplomatie en humanitaire hulp te versterken. Het versterken van internationaal recht en mensenrechten, bijvoorbeeld via het Internationaal Strafhof, zou landen die zich niet aan normen houden onder druk kunnen zetten. Tenslotte kan de VN vreedzame cultuur bevorderen door wereldwijd vredeseducatie te ondersteunen, zodat landen minder afhankelijk zijn van militaire macht.

De vraag hoe we echt verder komen in een wereld vol conflict en geweld is complex, maar de weg naar vrede ligt in het kiezen van vreedzame middelen boven militaire macht. Het is precies deze keuze die we moeten maken, niet alleen als individuen, maar als wereldgemeenschap. Door de principes van Boeddha, Jezus, Gandhi, Mandela en Rawls te combineren, kunnen we een wereldvisie ontwikkelen die verder gaat dan wapens en conflicten. De VN, als mondiale organisatie, heeft het potentieel om de hoeder van de vrede te zijn, maar dat vereist een fundament van hervorming en het versterken van vreedzame initiatieven. Het gaat niet alleen om diplomatie, maar om de daadwerkelijke toepassing van rechtvaardigheid en mensenrechten, waarbij de focus ligt op verzoening in plaats van vijandigheid. Als we ons werkelijk richten op vreedzame oplossingen, kunnen we de vicieuze cirkel van geweld misschien doorbreken en de weg banen naar een vreedzamere, duurzamere wereld. Dit is niet slechts een wens, maar een stap voorwaarts in de evolutie van de mensheid. We bewegen ons van een overlevingsmodus, gedreven door conflict, naar een hoger bewustzijnsniveau, waarin vreedzame vooruitgang de norm wordt.