Overkomt het jou ook weleens, dat een relatief onbenullige actie een disproportionele consequentie tot gevolg heeft? Achteraf lijkt het dan wel alsof er een gigantische versterker tussen oorzaak en gevolg heeft gestaan. En het wrange is, dat je het zo absoluut niet bedoeld had. De gevolgen kunnen zelfs zo groot zijn, dat ze een disruptief effect op je leven hebben. Je kunt gebrouilleerd raken met familie en/of vrienden, je kunt failliet gaan of het kan leiden tot je ontslag, een scheiding, vul maar in. En meestal blijft het daar niet bij, omdat veranderde omstandigheden op hun beurt ook weer consequenties hebben. Zo kunnen een faillissement of ontslag ertoe leiden dat je moet verhuizen en dat je vanwege je financiële omstandigheden de tering naar de nering zult moeten zetten. Ook het onbewust achterwege laten van een actie, kan grote consequenties hebben. Als je bijvoorbeeld vergeten bent om bloemen te kopen voor je trouwdag, dan kan je partner daar zomaar ineens een week (of langer) boos om zijn. Maar gelukkig hebben de meeste daden een lineaire response, dat wil zeggen dat input en output van dezelfde orde van grootte zijn. Een bekend voorbeeld waarbij dat niet het geval is, is de vlinder in Brazilië die door het klappen met zijn vleugels, maanden later een orkaan in Texas veroorzaakt. Dit is overduidelijk een niet-lineaire response.
Ook CEO’s van bedrijven kunnen bewust of onbewust enorme inschattingsfouten maken. Kijk bijvoorbeeld naar de CEO van Schiphol, Dick Benschop. De beste man heeft geen (goede) inschatting gemaakt van het postcoronale tijdperk. De twee jaar opgekropte reislust leidde in de meivakantie tot een tsunami aan vakantiegangers. Dat had hij zich kunnen realiseren. Op de aanvulling van het benodigde grondpersoneel, heeft hij onvoldoende geanticipeerd. Doordat de arbeidsvoorwaarden voor deze werknemers ronduit onaantrekkelijk zijn - laag salaris, detacheringscontract en veel overwerk - en vanwege de overspannen arbeidsmarkt - waarbij de vraag naar arbeid groter is dan het aanbod - was KLM de facto vleugellam (haha). Alles bij elkaar moet het niet (tijdig) ingrijpen, desastreuze consequenties voor de man hebben.
En dan een geopolitiek voorbeeld. Binnen de mainstream media wordt de oorzaak van de wrede oorlog in Oekraïne voortdurend en ongenuanceerd bij Poetin gelegd. Mijns inziens is dit een te eenzijdige visie op dit conflict. Ook al is Rusland (lees Poetin) weliswaar de agressor, de provocateur van deze oorlog is volgens mij overduidelijk de USA. Maar in de context van dit blog, wil ik het over de ophanden zijnde verstoring van de vigerende wereldorde hebben. De uitbreiding van de NAVO met Zweden en Finland, lijkt in het perspectief van deze oorlog misschien triviaal, maar Poetin en de zijnen denken daar duidelijk anders over. De levering van wapens aan Oekraïne door individuele NAVO landen, lijkt misschien een druppel op een gloeiende plaat, maar Poetin en de zijnen kunnen dit opvatten als een vijandige interventie. Met het boycotten van de Russische Federatie ontwrichten we een land met ruim 145 miljoen inwoners. Bovendien verstoren we op grote schaal de wereldwijde handelsbalans, met enorme consequenties voor de energie- en voedseldistributie. De hiervan afgeleide gevolgen kunnen rampzalig zijn. Er zou een energieschaarste kunnen ontstaan, waardoor de industrie moet afschalen - wat ten koste gaat van onze welvaart - en de energie voor huishoudens schier onbetaalbaar wordt. En er zouden weleens meer slachtoffers kunnen vallen door hongersnood, dan feitelijk in de oorlog tussen Rusland en Oekraïne zelf. Bovendien kunnen voedseltekorten in het Midden-Oosten en Afrika leiden tot een nieuwe migratiestroom naar de EU, met ook weer alle consequenties vandien. In ons landje is dat tijdelijk misschien goed voor de huidige overspannen arbeidsmarkt, maar dan moeten we ze wel een dak boven hun hoofd kunnen bieden. En dat is een heel groot probleem. Maar naast al deze sores, moeten we ons vooral realiseren dat het Poetintijdperk over niet al te lange tijd ten einde zal zijn. En hoe ziet de wereld er dan uit? Wat valt er dan nog te bouwen op de puinhopen van de door de EU en NAVO gecreëerde nieuwe wereldorde? Het is niet uit te sluiten dat de zogenaamde BRICS-landen (Brazilië, Rusland, India, China en ‘South Africa’) de hegemonie naar zich toe zullen trekken.
Tenslotte nog even over Mark Rutte, voor wie visie een olifant in de kamer is, die alleen maar het zicht belemmert. Veel van zijn beslissingen zijn ad hoc, waardoor de consequenties ervan niet goed zijn in te schatten. De vele coronamaatregelen zijn daar een goed voorbeeld van, met name het ontraden advies voor het dragen van mondkapjes in zorginstellingen. Dit ging tegen het advies van het OMT in en hierdoor zijn sommige ouderen dus onnodig aan COVID-19 overleden. Dat is nogal wat. Ook de enge focus en sturing op louter het aantal bezette IC-bedden, in plaats van een integrale benadering gericht op het welzijn binnen de samenleving, getuigt van kortzichtigheid. De technocratische benadering van het kabinet heeft geleid tot een niet-overbrugbare achterstand in de reguliere zorg, een polarisatie in de samenleving en binnen families, een toename van psychische problemen onder jongeren, een toename van faillissementen of aanstaande faillissementen, een afname van sportactiviteiten bij burgers en een groot wantrouwen in de overheid.
‘Face the consequences’ is een adagium dat geldt in alle sferen van onze samenleving: privé, privaat, publiek en politiek. Maar het lijkt erop dat dit ons steeds moeilijker afgaat in een samenleving met een toenemende complexiteit, waarin historisch besef belangrijker is dan ooit. De impact van ons handelen en niet-handelen vertoont steeds vaker trekken van de vlinder in Brazilië. Misschien is het leven intrinsiek wel niet zo maakbaar als we soms denken en hopen en moeten we ons meer laten leiden door onze intuïtie, dan onze ratio.
Comments