Al het leren begint met verwondering. Zodra we een (ver)wonderlijk fenomeen kunnen verklaren, verliest het mijns inziens niets van haar schoonheid. Integendeel, zou ik zeggen. Om te begrijpen hoe een regenboog kan ontstaan, moet je eerst iets over het zonlicht weten. Zonlicht, ofwel witlicht, is opgebouwd uit allemaal verschillende kleuren. Je kunt die kleuren van elkaar scheiden door het licht op bijvoorbeeld een prisma te laten schijnen. Pink Floyd (een band die psychedelische muziek maakte) laat dat zien op de LP-hoes van ‘Dark Side of the Moon’.
Hoe kan dit? We stellen het licht voor als een auto met voorwielaandrijving. Omdat de lichtsnelheid in glas kleiner is dan in lucht, kunnen we de overgang van lucht naar glas voor een auto zien als de overgang van asfalt naar berm. Het rechter voorwiel komt als eerste in de berm en wordt daardoor wat afgeremd. Het linker voorwiel behoudt nog even zijn snelheid, waardoor de auto een kleine verdraaiing naar rechts maakt. Bij de tweede overgang van glas naar lucht - voor de auto van berm naar asfalt - komt het linker voorwiel als eerste op het asfalt. Dat wiel krijgt dus als eerste een grotere snelheid, waardoor de auto nog iets verder naar rechts afbuigt. Bij licht heet dit verschijnsel breking.
Maar waarom ontstaan er dan kleuren bij deze lichtgang? Om in de metafoor van de auto te blijven, moet je bedenken dat elke kleur in feite een apart autootje is (met die kleur). Alle autootjes rijden even hard, alleen de violette auto heeft de kleinste wielen en de rode de grootste. Dus om met dezelfde snelheid voort te bewegen, moeten de ‘wielen’ van de violette auto - in bijvoorbeeld één seconde - veel vaker rondgaan, dan de ‘wielen’ van de rode auto. Dit zorgt ervoor dat violetlicht sterker breekt dan roodlicht. In de nu volgende tekeningen heb ik in plaats van violet, turquoise gebruikt.
Zo breekt het witte zonlicht ook als het in een waterdruppeltje komt.
Aan de rechterkant in de druppel wordt het licht teruggekaatst, omdat de hoek van inval daar te groot is (groter dan de grenshoek, maar die uitleg laat ik hier gemakshalve even achterwege). De uiterste kleuren (violet en rood) van deze uiteenrafeling van het witte zonlicht door één druppeltje water kunnen natuurlijk niet allebei in je oog terecht komen. Als bijvoorbeeld het rode licht op je oog valt, dan moet het violet van een lager druppeltje afkomstig zijn om ook op je oog te vallen.
Omdat de hoek tussen het invallende zonlicht en de op het oog vallende kleuren altijd tussen 40 en 42 graden ligt, ziet iedereen altijd zijn eigen regenboog. Sterker nog: je staat altijd in het centrum van je eigen regenboog. Hoe hoog je de regenboog in de lucht ziet, hangt af van het tijdstip op de dag - namelijk de hoogte van de zon - en de plaats van de regenbui.
Heel soms zijn er zelfs twee regenbogen te zien. Van die tweede regenboog is de intensiteit van de kleuren veel zwakker en zijn de kleuren in omgekeerde volgorde te zien. De omkering van de volgorde van de kleuren komt doordat het licht in de druppel twee keer wordt weerkaatst (zie tekening).
In de christelijke traditie werd de regenboog gezien als het verbond tussen God en de mensen. Gen. 9:11-13 ‘Deze belofte doe ik jullie: nooit weer zal alles wat leeft door het water van een vloed worden uitgeroeid, nooit weer zal er een zondvloed komen om de aarde te vernietigen. En dit,’ zei God, ‘zal voor alle komende generaties het teken zijn van het verbond tussen mij en jullie en alle levende wezens bij jullie: ik plaats mijn boog in de wolken; die zal het teken zijn van het verbond tussen mij en de aarde.’
Vanaf eind jaren zeventig (van de vorige eeuw) staat de regenboog(vlag) symbool voor de diversiteit van seksuele voorkeuren onder de mensen.
Comments