Een gezonde samenleving kenmerkt zich door een goede balans tussen masculiene en feminiene eigenschappen. Dat wil zeggen dat geen van beide de boventoon voert, maar wel dat de afzonderlijke eigenschappen duidelijk herkenbaar zijn. In het huidige tijdsgewricht lijken we o.a. in Nederland echter af te stevenen op een verregaande vorm egalisatie van de soort: mannen hebben veel vrouwelijke karaktertrekken en vrouwen veel mannelijke. Terwijl de hormoonhuishouding bij beide toch duidelijke verschillend is. Mannen hebben nu eenmaal een hoger testosterongehalte dan vrouwen en dat gehalte is in grote mate verantwoordelijk voor andere eigenschappen en ander gedrag.
Uit mijn huwelijkse periode herinner ik me nog de repeterende discussies over het wenselijke aandeel van man en vrouw binnen de verschillende taakgebieden van het gezinsleven. In mijn toenmalige vriendenkring verwachtten de dames dat mannen globaal dezelfde taken moesten verrichten als de vrouwen. De humoristische climax van deze discussies was dat veel mannen van mijn generatie gesommeerd werden om zittend te urineren. En zo geschiedde. Zijn we doorgeslagen in deze nivellering of niet?
Vanaf de jaren ‘60 van de vorige eeuw is het voor vrouwen heel normaal geworden om zich masculien te kleden. Eén op de zes mensen bij defensie is tegenwoordig zelfs vrouw, terwijl toch lange tijd het leger als ‘mannending’ werd gezien. Daartegenover is de man zich steeds meer gaan bezighouden met uiterlijke verzorging, mode en trends. Mannen die hier veel aandacht aan besteden, zijn zelfs een aparte groep geworden binnen het seksuele spectrum. Het zijn de zogenaamde ‘metroseksuelen’.
De erkenning van de enorme diversiteit aan seksuele voorkeuren (lhbtiq, ofwel lesbisch, homoseksueel, biseksueel, transgender, intersekse en queer), heeft ertoe geleid dat kenmerken van de man/vrouw-dualiteit langzaam uit de samenleving verdwijnen. Dames- en herentoiletten kom je steeds minder vaak tegen: er zijn gewoon toiletten. De algemene aanhef in een brief ‘Geachte heer/mevrouw’, maakt plaats voor ‘Beste’ (als zelfstandig naamwoord). Omdat we steeds meer beseffen dat de mensheid niet volledig binair is, is het blijkbaar nodig om elke vorm van geslachtsaanduiding te gaan vermijden. Slaan we door in deze vorm egalisering of niet?
Terug naar de feminisering van onze samenleving. Door de enorme secularisering in de afgelopen decennia, is het huwelijk min of meer sleets geraakt. Het huwelijk wordt niet langer gezien als een verbond tussen de gehuwden en God. Bovendien zijn huwelijken onder druk komen te staan, vanaf het moment dat vrouwen zijn toegetreden tot de arbeidsmarkt. Begrijp me niet verkeerd, die toetreding tot de arbeidsmarkt juich ik alleen maar toe, maar hierdoor ontstond er wel een grotere kans op buitenechtelijke relaties. Het adagium “Achter iedere succesvolle man staat een sterke vrouw” is al lang niet meer van toepassing. Enfin, twee redenen dus waardoor het huwelijk mogelijk minder lang stand zal houden. Als derde reden kan de verregaande rolegalisatie tussen de partners in een relatie opgevoerd worden. Verschillen zijn immers een sterkere ‘drive’ voor de liefde, dan het ontbreken van geslacht specifieke karaktereigenschappen.
Uiterlijke schoonheid is inmiddels een marktwaarde geworden. Wie met een mooi koppie (en een mooi lijf) geboren wordt, heeft meer kans in de datingwereld en een gunstigere uitgangspositie op de arbeidsmarkt. Door de feminisering - met als hoogtepunt de #MeToo beweging (een beweging tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag) - is de fiattering van een (seksuele) relatie volledig bij de vrouw komen te liggen. De verleidingstechnieken van de man worden door de vrouw dan ook met argusogen bekeken. De machtspositie van de vrouw is zelfs zo sterk geworden, dat wanneer zij alleen maar de suggestie wekt onheus door een man bejegend te zijn, zij het recht al aan haar zijde vindt.
In 'het tegenovergestelde van een mens', een roman van Lieke Marsman, las ik een korte passage van een essay van Adrienne Rich. Hierin wordt de onderdanige positie van de man fraai verwoord.
... het is waarschijnlijker dat mannen in werkelijkheid bang zijn dat vrouwen in het geheel onverschillig voor ze zijn, dat mannen enkel seksuele en emotionele - en dus economische - toegang hebben tot vrouwen op de voorwaarden van vrouwen, en dat ze verder slechts in de marge verpozen.
Tevens heeft de ontzuiling van de jaren ’70 en ’80 in de vorige eeuw, elke kanalisering binnen het seksuele landschap teniet gedaan. Dat zorgde ervoor dat de concurrentiestrijd tussen mannen alleen maar groter werd, want iedereen moest uiteindelijk in dezelfde vijver vissen. Een steeds groter wordende groep mannen vist echter voortdurend achter het net. Dit leidt vooral tot eenzaamheid. Het RIVM voorspelt voor 2040 dat 43% van alle huishoudens, eenpersoonshuishoudens zullen zijn. Dit is een schrikbarende toename van individualisering in onze samenleving.
Maar jonge ‘involuntary celibates’, ofwel incels, kunnen ook een gevaar voor de samenleving vormen. Zo doodde Elliot Rodger in 2014 in de staat Californië zes mensen en daarna zichzelf. Op internet sprak hij in een video de volgende tekst uit.
I'm 22 years old and I'm still a virgin. I've never even kissed a girl. I've been through college for two and a half years, more than that actually, and I'm still a virgin. It has been very torturous. College is the time when everyone experiences those things such as sex and fun and pleasure. Within those years, I've had to rot in loneliness. It's not fair.
You girls have never been attracted to me. I don't know why you girls aren't attracted to me, but I will punish you all for it. It's an injustice, a crime, because... I don't know what you don't see in me. I'm the perfect guy and yet you throw yourselves at these obnoxious men instead of me, the supreme gentleman.
Deze Elliot is als het ware de profeet geworden van alle incels. Op internet fantaseren zij openlijk over mogelijke ‘schoolshootings’. Vrijdag 13 november jl. ging het helaas weer mis. Dit keer in de stad Plymouth in het Verenigd Koninkrijk, waar Jake Davison vijf mensen doodschoot en daarna zichzelf. Ook hij was een incel.
Alle hierboven beschreven immateriële thema’s, die betrekking hebben op (seksuele) relaties, dienen mijns inziens in elke samenleving aandacht te krijgen en wel vanuit verschillende perspectieven (bijvoorbeeld vanuit het humanisme).