Dubbele ontvankelijkheid

De plek waar leren zich voltrekt, is de ontmoetingsruimte tussen twee werelden: de ervaringswereld die zich aandient via de zintuigen en het transcendente kennisdomein van waaruit inzichten zich aandienen. Vanuit ontvankelijk leren bezien zijn dit geen tegenpolen, maar twee complementaire inwerkingen op het bewustzijn. De bekende stelling van Kant dat ‘Gedachten zonder inhoud zijn leeg, aanschouwingen zonder begrippen zijn blind.’ onderstreept hoe fundamenteel deze dubbele ontvankelijkheid is: het denken kan slechts vorm krijgen wanneer het gevoed wordt, zowel door de waargenomen wereld als door dat wat zich aan het bewustzijn ontsluit.

De eerste vorm van ontvankelijkheid – die via de zintuigen – is evident, maar verdient toch benoeming. Hier treedt de wereld het bewustzijn binnen via kleur, geur, klank, tast en beweging. In de fenomenologie is uitvoerig beschreven hoe deze waarnemingen nooit puur objectief zijn, maar altijd al doordrenkt met betekenis. Wat wij zien, horen of voelen, verschijnt ons niet als kale data, maar als ervaringsvolle gestalten: betekenisvolle gehelen waarin de mens en zijn omgeving voortdurend met elkaar verweven zijn. Het bewustzijn is geen neutrale spiegel, maar een betrokken ontvanger die reeds vóór het denken in een wereld geplaatst is.

De tweede vorm van ontvankelijkheid betreft het veld van het universele bewustzijn. Hier gaat het niet om een waarneming van iets buiten ons, maar om een resonantie die zich in ons manifesteert – een transformerende inwerking die zich toont als inzicht, inspiratie of weten. Ook deze inwerking komt van buiten het ego, maar haar oorsprong is niet in de tastbare wereld te vinden. Zij ontspringt aan een dieper veld dat zich slechts fragmentarisch toont en zich aan directe controle onttrekt. Dit is geen mystificatie, maar een uitnodiging tot precisie in de gevoeligheid voor wat zich aandient. Wie hier leert luisteren, merkt dat het denken niet louter een constructie is, maar ook een ontvankelijk proces: iets dat in je gebeurt, en niet alleen door je gebeurt.

Beide vormen van ontvankelijkheid komen dus van buiten het ego. De ene als zintuiglijke indruk vanuit de waarneembare wereld, de andere als resonantie met een diepere, universele orde die zich niet laat grijpen, maar in het bewustzijn oplicht. Tegelijkertijd kunnen deze twee stromen elkaar in het moment raken en versterken: in het nu, dat zich toont als een corridor tussen het aardse bestaan en het eeuwige, waarin deze dubbele ontvankelijkheid haar kracht en betekenis krijgt. Pas waar deze twee werkelijk mogen samenkomen, ontstaat een vorm van leren én denken die niet slechts cognitief is, maar ook existentieel. Leren is hier niet langer een eenzijdige overdracht van kennis, maar een relationele gebeurtenis waarin iets oplicht tussen het zintuiglijke en het transcendente. Denken is niet het produceren van ideeën, maar het ontvankelijk worden voor wat zich aandient. Daar, op het snijvlak van ervaring en inzicht, krijgt leren betekenis en wordt denken levend, zoekend en afgestemd op het grotere geheel waarin het is ingebed.

Wat zou het voor jou betekenen als je je dagelijkse ervaringen zou benaderen als een combinatie van zintuiglijke waarnemingen en diepere resonanties? Stel je voor dat je je niet alleen laat leiden door wat je ziet, hoort of voelt, maar ook door de subtiele impulsen die diep van binnen tot je komen. Hoe zou dit je denken, je leerprocessen en je interacties met anderen kunnen veranderen? Wat zou het betekenen om te leren luisteren naar de resonanties die zich in je manifesteren, voorbij de oppervlakkige stroom van gedachten en emoties? Kun je momenten van inspiratie, inzichten of onverwachte wendingen in je denken herkennen als signalen van een dieper veld dat zich aan jou toont?

Probeer eens stil te staan bij die momenten waarin je merkt dat je niet alleen iets denkt, maar dat het denken zichzelf ontvouwt. Wat gebeurt er als je deze momenten niet als toevalligheden beschouwt, maar als een uitnodiging van het universele bewustzijn om je op een dieper niveau te openen?