Regelmatig loop ik de boekwinkel in om te kijken of een bepaald boek zich aan mij opdringt. Daar stond ik dan ineens met ‘The art of war, winnen zonder strijd’ in m’n handen, een vertaling vanuit het Engels door Peter van der Roest. Door een zin op de achterzijde was ik om: Deze klassieke verhandeling over de krijgskunst en de psychologie van het oorlogvoeren leert je conflicten te transformeren tot kansrijke, positieve situaties. In dit blog beschrijf ik enkele passages die mij tijdens het lezen zijn opgevallen. Dit is dus geen samenvatting van het boek.
In China staat dit boek bekend als de ‘Sun Tzu’, daterend uit ongeveer de 4de eeuw voor Christus. Alle wijsheden over ‘de kunst van het oorlogvoeren’ zijn op bamboe opgetekend. Naast het belang van het karakter van de generaal, de wijze commandant, komt het er vooral op neer om te winnen door het geheel te nemen. Dat klinkt mooi, maar wat betekent dit nu eigenlijk? Er staat dat ‘het grondvest in de vijf’.
De eerste is Tao, de tweede is de hemel, de derde is de aarde,
de vierde is de generaal, de vijfde is de methode.
Tao is dat wat veroorzaakt dat de mensen hetzelfde doel hebben
als hun meerdere.
Het is duidelijk dat men er in de Sun Tzu vanuit gaat, dat alles in de wereld met elkaar verbonden is en dat veranderingen juist in dat licht - het geheel - bekeken moeten worden.
Tao is als het ware de wijze waarop iets werkt ofwel de aangewezen manier om iets te doen. Als dat door allen zo ervaren wordt, creëert dat een eenheid. Iedereen is dan als het ware op een hogere orde afgestemd. Met de hemel worden alle verbanden die in het universum aanwezig zijn bedoeld. Maar de meest directe verbanden zijn uiteraard de weers- en klimaatomstandigheden. Het is aan de generaal om op basis hiervan zijn plannen te bepalen. De omstandigheden moet hij dusdanig weten te benutten dat deze het effect van zijn plannen versterken. Hetzelfde geldt voor de aarde; de terrein-specifieke omstandigheden of bijvoorbeeld de stroom van een rivier. Ook van die zaken kan de generaal handig gebruikmaken, door deze in zijn voordeel te laten werken. Het is dus van wezenlijk belang dat de generaal over veel kennis beschikt, dat hij de Tao van de vele elementen (her)kent en dat hij in staat is om met de som der delen te werken.
Als u de voordelen hebt beoordeeld, weeg ze dan zorgvuldig af. Het komt er op neer dat de generaal kan bepalen welk vermogen, welk potentieel in elke situatie besloten ligt. Zet ze vervolgens om in chi (energie) ter ondersteuning van het zintuiglijk waarneembare. De generaal moet een goed gevoel voor ‘timing’ hebben, dat wil zeggen: hij moet op het juiste moment weten te handelen, opdat alle elementen constructief op elkaar inwerken. Dat moment wordt in de Sun Tzu de knoop genoemd. Ook de waarde van het niet-handelen krijgt in de Sun Tzu de nodige aandacht.
Honderd overwinningen in honderd veldslagen
is niet de hoogste voortreffelijkheid.
Het leger van de ander zonder strijd onderwerpen
is de hoogste voortreffelijkheid.
Ook na de overwinning moet er immers voor beide partijen nog perspectief zijn. De onderwerping van de anderen mag bij hen immers niet leiden tot wrok, woede of vernedering.
Voor de generaal is het de kunst om onvoorspelbaar te zijn voor zijn vijand. Daartoe moet hij zich niet conformeren aan voorspelbare gedragsnormen en kan hij het beste chaotische omstandigheden simuleren. Hierdoor misleidt hij de vijand.
Als u kundig bent, geef blijk van onkunde.
Als u actief bent, geef blijk van inactiviteit.
Als u dichtbij bent, geef er blijk van ver weg te zijn.
Als u ver weg bent, geef blijk van nabijheid.
Deze misleiding verhindert dat de vijand effectief actie kan ondernemen. Het geheel nemen begint immers met het verslaan van de strategie van de vijand en rekent af met de eigen agressie.
Waar ik geen weet van had, was dat de Noord-Vietnamese generaal Vo Nguyen Giap de kennis uit de Sun Tzu toepaste in de strijd tegen de Amerikanen. Hierdoor werd het voor het Amerikaanse leger onmogelijk om deze oorlog te winnen. Na de oorlog verklaarde de Noord-Vietnamese generaal echter dat het boek ‘Seven Pillars of Wisdom’ van T.E. Lawrence uiteindelijk zijn ‘vechtbijbel’ is geweest.
Onder de tab ‘Levensvisie’ vind je over dit onderwerp de volgende paragraaf.
Hoe krijg je iemand zover om te doen wat jij graag wilt?
Waar geduwd wordt, kan men beter trekken en waar getrokken wordt beter duwen. Meebewegen lijkt op bovenstaande vraag een goed antwoord. Meebewegen dient hier echter niet opgevat te worden als ‘met alle winden mee waaien’, alhoewel diegene die de kunst niet verstaat hier al snel deze interpretatie aan zal geven. Evenmin is het de bedoeling om er een dubbele agenda op na te houden. Het is de diepere kunst van het spiegelen om op deze wijze in verbinding te treden met je gesprekspartner. In feite probeer je met jouw ‘vibes’ in resonantie te komen met de ‘vibes’ van de ander. Meebewegen kun je doen door je letterlijk te laten meevoeren door de stroom (het taoïstische wu-wei). Er niet tegen in gaan, maar in eerste instantie meebewegen met wat en hoe een en ander op je pad komt (go with the flow). Dit is de fase van ontsluiting. Dit vergemakkelijkt de weg naar een gezamenlijk doel. Het voorkomt weerstand en dus ook verspilling van energie. Als er op een deur ‘Trekken’ staat, dan heeft duwen weinig zin. Zo is het ook met mensen. Mensen willen begrepen worden en komen pas in beweging als dat het geval is. Door aanvankelijk begrip te tonen voor de emoties en/of intenties van de ander (door te resoneren), wordt het makkelijker om daarna samen in de door jou gewenste richting te bewegen (te moduleren).
De transformatie naar meer hedendaagse conflicten wordt in het boek niet besproken. Maar bij veel passages plopten er bij mij wel verschillende associaties op. Ik denk dat die associaties voor iedereen anders zijn, waardoor dit eeuwen oude boek nog niets aan actualiteit heeft ingeboet.