Universeel bewustzijn

Dagelijks trek ik me een kwartier terug uit de hectiek van het leven. Tijdens die vijftien minuten voel ik me ten diepste verbonden met ‘alles wat is’ en ervaar ik een eenheid die ik met geen pen kan beschrijven. Al die mensen die ik overdag in de stad tegenkom, zijn zonder dat ze het zelf weten, onderdeel van hetzelfde mysterie. Zo ook de dieren, de planten en de levenloze materie, zoals bakstenen en putdeksels (om maar eens wat te noemen). Al wandelend probeer ik dat eenheidsgevoel weer op te roepen, maar dan is het een stuk lastiger, omdat de afgescheidenheid domineert. Maar ‘het weten’, maakt mijn blik naar de wereld een stuk milder, misschien zelfs wel liefdevoller.

Als ik het concept van eenheid rationaliseer, wat eigenlijk ondoenlijk is, dan stel ik me een alles doordringend veld voor, waarbinnen zich manifestaties voordoen die op zichzelf onderdeel zijn van dat veld, maar dan in de vorm van verdichtingen. Overigens niet zo gek, als je bedenkt dat de voornaamste elementaire deeltjes waaruit alles is opgebouwd, voor ‘alles wat is’ dezelfde zijn, namelijk: elektronen, protonen en neutronen. Steeds in een andere constellatie vormen deze de gigantische diversiteit aan materie en organismen. De primitievere organismen, zoals dieren en planten, zijn - net als wij mensen - ook in staat om hun omgeving waar te nemen, maar interacteren daarmee zonder na te denken. Hun (re)acties gaan vanzelf, deze zijn instinctief. De complexiteit van het menselijk lichaam maakt het echter mogelijk om het veld dat ik beschreef, te transformeren naar een persoonlijk bewustzijn. Om die reden ben ik dit veld gaan duiden als het universele bewustzijn waarbinnen alles zich voltrekt. Je zou kunnen zeggen dat echt alles ‘begeesterd’ is door dit universele bewustzijn. Om de grootsheid en het mysterie van dit veld te benadrukken, gebruik ik ook vaak het woord ‘goddelijk bewustzijn’, zonder daarmee te willen refereren aan een traditionele God.

Heel soms komen we in een situatie terecht, waarin we een ‘glimp’ van deze eenheid gewaar worden. Zelf heb ik het ervaren tijdens intervisiebijeenkomsten, goede gesprekken, het bedrijven van de liefde, natuurwandelingen, het samen luisteren naar muziek, een familieopstelling volgens de principes van Bert Hellinger, maar ook tijdens sommige vergaderingen. Bij vergaderingen had ik altijd de trits ontsluiten-moduleren-resoneren in gedachte. Een idee werd ontsloten, samen moduleerden we het idee en als het rijp was, ontstond er een vorm van resonantie binnen de groep. Juist bij dat resoneren, kreeg ik vaak kippenvel. Bij mensen die je heel goed kent, hetzij bij goede vrienden, hetzij bij sommige familieleden, voel je soms zonder woorden aan wat er gaande is. Mijns inziens komt dat door de connectie op het niveau van het (goddelijke) bewustzijn. Maar deze vorm van communicatie is in onze cultuur nog lang geen ‘common sense’. Wij maken gebruik van de ontoereikendheid van woorden, maar woorden schieten nu eenmaal altijd te kort, zijn te ongenuanceerd.

De belangrijkste oorzaak die ons verhindert om de extase van het goddelijke bewustzijn te ervaren, is de hardnekkige veronderstelling dat ons persoonlijk bewustzijn in onszelf ontspringt. Het is echter van goddelijk aard, het is de transformatie van het goddelijke bewustzijn zelf. De tweede oorzaak van ons gevoel van afgescheidenheid, ofwel onze individualiteit, is de illusie van maakbaarheid. Hierdoor is een samenleving ontstaan, die berust op het concept van verdiensten. Alles wat ik bereik, is te danken of te wijten aan mijn eigen keuzes, waarop ik dan zeg: dat is de illusie van de vrije wil. Het is een goede ontwikkeling, dat steeds meer mensen de adagia ‘het is, zoals het is’ of ‘het gaat, zoals het gaat’ gaan omarmen. Deze uitdrukkingen benadrukken een compleet andere werkelijkheid.

Over dit ‘goddelijke bewustzijn’ heb ik al vaker geschreven. In mijn boek ‘Zoektocht naar het bewustzijn’ ben ik er zelfs wat dieper op ingegaan. In feite is het een fenomeen dat moeilijk of niet te bewijzen valt, maar met de hypothese ervan kunnen we natuurlijk wel het leven tegemoet treden. De reguliere wetenschap heeft moeite met dit concept, omdat het niet objectiveerbaar zou zijn, maar tal van levensbeschouwelijke en filosofische stromingen erkennen het bestaan ervan weldegelijk. Denk maar aan de oceaanmetafoor bij het Boeddhisme, het begrip non-dualiteit uit de Advaita, de TAO en de tienduizend dingen bij het Taoïsme, de meditatie bij het Zenboeddhisme, de gnostische mystici, het denken bij Averroës, het collectieve onbewuste van Carl Gustav Jung, de morfische velden van Rupert Sheldrake, de ervaring na het drinken van ayahuasca thee en de ‘zijnden’ en ‘het Zijn’ bij Martin Heidegger. Ongetwijfeld zijn er nog meer stromingen te noemen, waarbij er gerefereerd wordt aan een overkoepelende verbondenheid, maar het gaat erom de levensvatbaarheid van het idee te illustreren.

Rupert Sheldrake (*1942) onderzoekt buitengewone verschijnselen, welke te min zijn voor de wetenschap. In zijn boek ‘Zeven experimenten die de wereld kunnen veranderen’ beschrijft hij een aantal niet alledaagse ervaringen. Zo ontdekte hij dat ratten sneller leren een doolhof te navigeren, als andere ratten dat al eerder deden. De resultaten suggereerden dat hun leervermogen mogelijk door morfische resonantie werd beïnvloed. Ook ontdekte hij dat sommige honden ‘weten’ wanneer hun baasje eerder naar huis komt. Deze honden zouden  een telepathische band met hun eigenaars kunnen hebben. Sommige mensen bleken aan te voelen wie hen belt. Zij wisten dit vaker correct te raden dan op basis van toeval verwacht zou worden. Hij onderzocht of mensen voelen dat ze van achteren worden bekeken. De resultaten suggereerden dat veel mensen dit nauwkeurig kunnen aanvoelen. Aan het einde van zijn boek roept hij zijn lezers op om soortgelijke bijzondere ervaringen met hem te delen, zodat hij er vervolgens verder onderzoek naar kon doen.

Een ander wetenschappelijk experiment om het collectieve bewustzijn vast te stellen, is het ‘Global Consciousness Project’ (GCP), een internationaal onderzoek dat in 1998 is gestart en onderzoekt of er een collectief menselijk bewustzijn bestaat, dat meetbare effecten op de fysieke wereld kan hebben. De werkwijze is vergelijkbaar met die van de ‘I Tjing’, waarbij onder het stellen van een vraag, zes keer drie muntjes worden geworpen. Het patroon dat ontstaat vormt een specifiek hexagram, dat terug te vinden is in het orakelboek, waarbij je het antwoord op jouw levensvraag kunt lezen. Maar voor het vergelijk met het GCP is alleen de invloed van het bewustzijn op de fysieke wereld van belang. Wereldwijd worden er bij dit project, 70 ‘random number generators’ gebruikt, die willekeurig nullen en enen genereren. Gemiddeld zal het resultaat dus 0,5 zijn. Nu blijkt echter dat bij grote of impactvolle gebeurtenissen met veel mensen, dit gemiddelde gedurende de duur van het ‘event’ significant afwijkt, wat volgens de onderzoekers duidt op de aanwezigheid van een collectief bewustzijn. Mocht je geïnteresseerd zijn, dan kun je eens kijken op hun website: https://noosphere.princeton.edu/

Het bestaan van het universeel bewustzijn is meer dan een idee. Langzamerhand komen er ook wetenschappelijk bewijzen die het bestaan ervan onderbouwen. Een steeds groter wordend deel van de mensheid neemt hier kennis van. Wellicht kan het besef hiervan bijdragen aan een beter begrip tussen mensen, aan een duurzamere oplossing voor sociale en milieuproblemen, aan het bevorderen van vrede en het verminderen van conflicten in de wereld en aan het bevorderen van empathie en medemenselijkheid. Volgens mij zou dit weleens de volgende fase in de bewustzijns-ontwikkeling van de mens kunnen zijn.