De coronacrisis raakt alle mensen op aarde. Het is een wereldschokkend fenomeen en zet velen aan het denken. Vrij plotseling hebben we te maken met nieuw gezondheidsrisico in ons leven. Sterker nog, de ouderen en kwetsbaren onder ons kunnen er zelfs aan komen te overlijden. Hoe verhoudt het sterftecijfer ten gevolge van het coronavirus zich tot andere doodsoorzaken? Op een website van de overheid vond ik een ranglijst met doodsoorzaken in het jaar 2018. In dat jaar zijn er in totaal 153.363 mensen in Nederland overleden. Hieronder zie je de top 10 van doodsoorzaken.
Op het moment van schrijven (5 mei 2020) zijn er in Nederland dankzij alle maatregelen bijna 5.200 mensen aan het coronavirus overleden. Hadden we die maatregelen niet getroffen, dan zouden er veel meer doden te betreuren zijn geweest en de zorgcapaciteit ontoereikend zijn geworden. Maar de andere kant van de medaille was dat er bedrijven failliet gingen, de werkloosheid toenam, de sociale contacten afnamen, sommigen sterk vereenzaamden, mensen in afwezigheid van dierbaren overleden, er ongelijke leerkansen ontstonden, we de cultuur moesten ontberen en dat de reguliere zorgbehoefte niet werd geconsumeerd.
Zolang er geen vaccin is, zal een aantal van de getroffen maatregelen een vast patroon in onze samenleving moeten worden. Omwille van onze veiligheid zullen we voorlopig een deel van onze vrijheid moeten blijven inleveren. Maar nu het moment daar is, dat enkele maatregelen weer voorzichtig teruggedraaid of versoepeld kunnen worden, moeten we cruciale waarden en ontwikkelingskansen voor onze samenleving als geheel absoluut mee gaan wegen. Uiteraard moeten we dit afzetten tegen de risico’s die we bereid zijn te lopen.
We kunnen handel, vrijheid, sociale contacten, cultuur en vakanties niet voor langere tijd uit ons leven bannen. Die prijs betalen we nu vanaf 27 februari jl. ten faveure van onze gezondheid en een acceptabele belasting van de gezondheidszorg.
Daarnaast filosoferen velen - vanuit het adagium ‘crisis is kans’ - over mogelijke systeemverbeteringen in onze samenleving. Mogelijkheden die geopperd worden zijn: meer thuiswerken, aanvullend afstandsonderwijs, videochat consulten, een basisinkomen voor iedereen, minder vliegreizen, versnelde energietransitie en ga zo maar door.
Jaarlijks sterven er velen aan de gevolgen van kanker. Moeten we ‘Corona’ voorlopig zien als een nieuwe ziekte waaraan - met name ouderen - kunnen komen te overlijden? Of moeten we dat risico volledig uitsluiten? Welke zorgbehoefte is nodig om 60-plussers te behandelen? Is de zorgcapaciteit daarvoor toereikend? En hoe groot is de kans voor 60-plussers om te genezen? Is het erg als we de pandemie zijn gang laten gaan en er in een relatief korte tijd veel mensen (onder de 60) ziek zullen worden? Of levert dat een net zo sterke ontwrichting van de samenleving op, als bij het toepassen van al die maatregelen?
Kortom: het is nu tijd om onze menselijke waarden af te zetten tegen de risico’s die we bereid zijn te nemen. Het is eveneens nu tijd om met elkaar een utopisch vergezicht te schetsen. Wat willen we behouden en wat willen we anders? Hoe ziet onze nabije en iets verdere toekomst eruit?